ارائه مدل ترکیبی مکان یابی بر مبنای پراکنده سازی تسهیلات و تحلیل پوششی داده ها

در سال های اخیر مطالعات مکان یابی هم در سطح ملی و هم در سطح بین المللی بسیار مورد توجه قرار گرفته است. یکی از اهداف تعریف شده در علم مکان یابی حداکثرسازی پراکندگی است که در این گونه مسائل، هدف حداکثرسازی فاصله بین تسهیلات با توجه به محدودیت های موجود می باشد. این مسائل در مواردی چون مکانیابی ایستگاه های رادیویی، مدارس و نمایندگی های فروش کاربردهای زیادی دارند. در مدل های پراکندگی باید به این نکته توجه داشت که به جز پراکنده سازی تسهیلات (مثلاً نمایندگی های فروش)، باید اهداف دیگری را همزمان مد نظر قرار داد. یکی از این اهداف حداکثرسازی تقاضای پوشش یافته مشتریان این تسهیلات است. نکته بسیار مهم دیگری که باید به آن توجه شود این است که نقاط کاندیدی که برای تسهیلات وجود دارد علاوه بر مشخصه های مکانی دارای تفاوت های دیگری نیز هستند که مدل های مکان یابی قادر به در نظر گرفتن این تفاوت ها نیستند. در این تحقیق برای حل این مشکل پیشنهاد می شود از تکنیک تحلیل پوششی داده ها با در نظر گرفتن معیارهایی برای انتخاب مکان های کارا در کنار مدل های پراکندگی و پوشش استفاده شود. به منظور نیل به اهداف فوق، در این تحقیق مدل های چند هدفه جدیدی برای پراکندگی تسهیلات طراحی شده است. این مدل ها به گونه ای هستند که پراکندگی را در دو حالت تسهیلات یک نوعه و چندنوعه در شرایطی که تسهیلات موجود در شبکه وجود دارند، در نظر می گیرند. این مدل های توسعه یافته با مدل های تحلیل پوششی داده ها و بیشینه سازی پوشش ترکیب می شوند تا نقاطی که انتخاب می شوند علاوه بر داشتن حداکثر پراکندگی، دارای حداکثر کارایی بوده و همچنین تقاضاهای پوشش یافته نیز بیشینه شود. در مرحله ایجاد مدل های ترکیبی نمی توان از مدل های کلاسیک تحلیل پوششی داده ها استفاده نمود، زیرا مدل های مذکور به گونه ای هستند که می بایست برای هر واحد تصمیم گیری یک مدل برنامه ریزی خطی حل نمود. حال آنکه در مسائل مورد بررسی از قبل مشخص نیست که کدام واحد کاندید انتخاب می شود، از این رو در این تحقیق از مدل تجمیع همزمان تحلیل پوششی داده ها استفاده شده است. همچنین در شرایطی که تسهیلات موجود و چند نوعه داریم، نمی توان از مدل معمول بیشینه سازی پوشش استفاده نمود و لازم است که این مدل برای ترکیب شدن با سایر توابع هدف توسعه یابد و این کار نیز در تحقیق حاضر انجام شده است. در راستای رسیدن به یک تصمیم خوب با توجه به شرایط مسأله از سه رویکرد برنامه ریزی آرمانی فازی برای یکپارچه سازی اهداف استفاده و با یکدیگر مقایسه شده است. نتیجه تحقیق نشان دهنده این است که مدل های ارائه شده به منظور مکان یابی مراکز خدمت رسانی عمومی، نمایندگی های فروش، تسهیلات مهلک براساس اصول پدافند غیر عامل مانند نیروگاه های اتمی، مکان های ذخیره زباله های خطر آفرین، ذاغه های مهمات و انبار موشک ها، نسبت به مدل های پایه مسأله پراکندگی، کاراتر و مفیدتر می باشند.